Tüp Bebek(IVF) Nedir?

Tüp Bebek terimi sperm ve yumurtanın vücut içinde doğal ortamında değil de; laboratuvar ortamında bir araya getirilmesini ve döllenmesini ifade eder.

Döllenmiş yumurtalar belirli bir süre özel besleyici sıvılar (kültür ortamı) içerisinde tutularak bölünmeleri sağlanmakta ve daha sonra gelişen embriyolar normal gelişimini sürdürebilmeleri amacıyla rahim içine yerleştirilmektedir. Klasik tüp bebek ve mikroenjeksiyon arasındaki tek fark döllenmenin şeklindedir. Klasik tüp bebek, genellikle tüplerin tıkalı olması nedeniyle gebe kalamayanlarda tercih edilir. Her yumurta,50000 ve üzeri sperm ile aynı kaba koyulur. Bir spermin yumurtanın içine kendi başına hareket ederek girmesi ve böylece döllenme işleminin gerçekleşmesi beklenir.

Mikroenjeksiyon(ICSI) Nedir?

Mikroenjeksiyon ya da kısaca ICSI, yardımla üreme tekniklerinde gelinen en son noktalardan biridir. Mikroenjeksiyon işleminde ise , sperm hücreleri özel mikro aletler yardımıyla yumurtanın içerisine yerleştirilmektedir.Mikroenjeksiyon (ICSI)'nin uygulamaya girmesi ile tüp bebek uygulamalarının ve özellikle de erkek problemlerine bağlı kısırlığın tedavi edilebilme şansı oldukça yükselmiştir.

Merkezlere ve hastaların kişisel faktörlerine göre değişse de tüp bebeğin ortalama başarısı % 40 lardadır.

Tüp Bebek Tedavisi Kimlere Yapılır?

1. Tüplerle İlgili Problemler

Her iki tüpü ameliyatla alınmış veya tüpleri tıkalı olanlara (geçirilmiş dış gebelik, enfeksiyon, endometriosis nedeniyle oluşan tıkanıklık v.s.)

2. Yumurtlama ve Yumurtalık Problemleri

Polikistik Over Sendromu (PCOS) gibi yumurtlama problemleri,ileri yaş nedeniyle olan yumurtalık rezervi azlığı

3. Yumurtalık Kistleri (örn: Çikolata kisti)

Özellikle endometrioma adı verilen çikolata kistleri yumurtalık rezervini ve yumurtaların kalitesini azaltarak gebe kalmayı zorlaştırabilir.Basit kistler de yumurtalık dokusuna mekanik baskı yaparak ve hormonal dengeyi bozarak gebe kalmayı engelleyebilirler.

4. Rahim(Uterus) Bozuklukları

• Rahim içi yapışıklıklar
• Myom , polip gibi oluşumlar
• Rahimi ikiye bölen perde oluşumları (“T” veya “Y” şeklinde uterus)

4. Endometriosis

Rahim iç dokusunu (dölyatağı) oluşturan endometrium hücrelerinin, bu bölge dışındaki yerlerde yerleşmesidir.

5. Kadının 40 yaş üstünde olduğu ve hamile kalınamadığı durumlarda

6. Erkekte Spermle İlgili Problemler Olduğunda

• Sperm sayısının az olması (Oligozoospermi)
• Ejekülatta hiç sperm hücresi olmaması (Azoospermi)
• Sperm hareketliliğinin az olması veya hiç olmaması (Astenozoospermi)
• Normal sperm şekil ve yapısının (morfolojisinin) düşük oranda olması (Teratozoospermi)
• Ejekülat miktarının az olması
• Ağır sperm patolojileri (örn: Globozoospermi)

7. Çiftlerde Genetik Hastalıklar Olması

• Turner,
• Klinefelter,
• Translokasyonlar,
• Talesemi,
• Tek gen hastalıkları vb.

8. Açıklanamayan infertilite durumunda

9. İmmünolojik (bağışıklık sistemini) ilgilendiren infertilitede

10. Bazı hormonal bozukluklarda

11. Diğer tedavi yöntemleri ve aşılamayla gebe kalınamamış ise

12. Tekrarlayan Düşüklerde

Tüp Bebek;kısırlığa yol açan nedenlerin tamamına yakınında uygulanabilmektedir. Nadiren bazı özel durumlarda yapılamamaktadır.(Hiç yumurta olmaması,kadının hormon tedavisi alamayacak kadar ağır sistemik hastalıklarının olması,erkekte özel yöntemlerle bile sperm bulunamamış olması vb…)

Tüp Bebek Tedavisinin Aşamaları Nelerdir?

Kadınlar normalde her ay bir yumurta oluştururlar.Bazı durumlarda ise; o ay için hiç yumurtlamamış olabilirler. Tüp bebek tedavisinde ise istenen, çok sayıda yumurtayı aynı anda elde etmektir. Bu amaçla yumurta geliştirici ilaçlar tedavide kullanılır. Bu ilaçların bir kısmı cilt altına uygulanırken bir kısmı da kas içine uygulanır.

Tüp bebek tedavisinin kaç gün süreceği kişilere uygulanan yöntem ve aşamalara göre değişkenlik gösterir. Hangi protokolün ve ilaçların uygulanacağına kadının yaşı, kilosu, ultrason ve hormon sonuçlarına göre yumurtalık kapasitesine bakılarak karar verilir.

Yapılan işlemlerin aşamaları aşağıdaki gibidir:

• Yumurtalıkların ilaçlarla uyarılması (stimülasyon ve takip)
• Erkekten sperm örneği alınması ve IMSI ile iyi kalite spermlerin seçilmesi
• Yumurtaların toplanması
• Yumurtaların laboratuvar ortamında döllenmesi ve embriyoların geliştirilmesi
• Oluşan embriyoların anne adayının rahmine tekrar geri yerleştirilmesi (embriyo transferi)

Tüp Bebek Tedavisi Özetlenecek Olursa

1. Kadına bazı ilaçlar verilerek o ay için yumurtalıklarında çok sayıda folikülün gelişmesi sağlanmaktadır (Stimülasyon ve Takip). Hangi tür stimülasyon uygulanacağına hastanın hormon değerlerine , yaşına ve geçmiş öyküsüne göre doktoru karar verir.

2. İlaçları kullandığı süre içinde belli aralıklarla kadına vajinal ultrason ve kan testleri (E2, Progesteron) yapılmaktadır. Bu şekilde, foliküllerin büyümesi takip edilmektedir. Ultrason takipleri sırasında foliküllerin çapları ölçülür. Yumurtalıklarda 18-20 mm üzerinde 2-3 adet folikül geliştiğinde çatlatma iğnesi (Ovitrelle,pregnyl gibi..) yapılır.İğneden yaklaşık 35- 36 saat sonra yumurta toplama işlemi yapılmaktadır.

3. Yumurta Toplama İşlemi kısa süreli genel anestezi (Sedasyon) ile yapılmaktadır. Bu nedenle tamamen AĞRISIZ bir işlemdir.Ultrason kontrolü altında yumurtalıklardaki foliküllere iğne ile girilerek her bir folikül içindeki sıvı boşaltılmaktadır. Her folikülden yumurta elde edilmeye çalışılmaktadır.Aspire edilen yumurtalar anında laboratuvara iletilir ve mikroskobun altında incelenmeye başlanır.

4. Laboratuvarda folikül sıvısı içindeki yumurtalar tespit edilir . Yumurta sayısı hastadan hastaya değişmektedir. İdeali hasta başına 10-12 olabilse de; sayı aralığı 1-40 arasında da olabilmektedir.žHiç yumurta toplanamaması durumu çok nadir görülebilir. Hasta işlemden birkaç saat sonra evine gidebilir.24 saat kadar evinde istirahat etmesi önerilir.

5. Aynı gün hastanın eşi mastürbasyon ile sperm verir. Sperm yıkama ve hazırlama işlemleri yapılır.

Eğer erkekte Azoospermi (ejekülatta sperm olmaması) durumu varsa erkekten PESA/MESA/TESE/TESA/MikroTESE yöntemleri ile doğrudan testis veya epidimden sperm elde edilir. Bu işlemler önceden yapıldığı takdirde sperm veya testis dokusu dondurularak saklanabilir. Önceden dondurulmuş sperm veya testis dokusu, yumurta toplama günü çözdürülerek ICSI için hazırlanır.

6. Sperm seçilmesi çok önemlidir. IMSI yöntemi ile en iyi kalite sperm seçimi yapılır. Özel bir iğne ile sperm, yumurtanın sitoplasmasına bırakılır ve sperm hücresinin yumurta hücresini döllemesiyle, anne karnında gelişen bebeğin temel taşı olan EMBRİYO oluşur.

7. ICSI işlemi tamamlandıktan sonra yumurtalar inkübatör denilen özel cihazların içine yerleştirilir. Kültür solüsyon mediaların içindeki özel sıvılar, embriyoların beslenmesi ve büyümesi için gerekli maddeleri içermektedir

8. Embriyo transferi gününe kadar 2-5 gün süreyle inkübatörde tutulan embriyolardan en kaliteli olanları anne adayının yaşına ve durumuna göre 1 ya da 2 tanesi rahim içine yerleştirilir. Transferin yapılış zamanını embriyonun sayı ve kalitesi belirler. Çoğunlukla 3 veya 5. Gün transferi tercih edilir. Özellikle yumurtalık kapasitesi iyi olan ve yeterli sayıda iyi kalitede embryosu olan hastalarda 5.gün transferi tercih edilir. Bu olgularda embryo transferi başına gebelik oranları %70 lere kadar çıkabilir.

9. Eğer geriye dondurulup saklanabilecek kalitede embriyo kalmış ise en gelişmiş yöntem olan vitrifikasyon yöntemi ile dondurulup saklanabilir.

10. Transfer sonrası progesteron ve östrojen kullanımı (luteal destek) ile olabilecek düşük riskleri azaltılır.

11. Yumurta toplama işleminden (OPU) itibaren 15 gün sonrasına denk gelecek günde kanda beta Hcg değeri bakılarak gebelik oluşup oluşmadığına bakılır.

12. Gebelik oluşmuş ise beta Hcg değerleri takip edilerek embronun nereye yerleştiği ve sayısı ultrasonografi ile tespit edilir.

13. Sağlıklı bir gebelik oluştuğundan emin olunur ve gebelik takipleri düzenlenir.